مطابق با بند 17 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار، سبدگردان عبارت است از ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻛﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻗﺮاردادي ﻣﺸﺨﺺ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺴﺐ اﻧﺘﻔﺎع، ﺑـﻪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش اوراق ﺑﻬﺎدار ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ﻣﻲﭘﺮدازد. هم چنین بر اساس بند 33 ماده 1 همین قانون، ﺳﺒﺪ ﻣﺠﻤﻮعه داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺤﻞ وﺟﻮه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﺷﻮد.
در واقع سبدگردان یکی از انواع واسطههای مالی است که به عنوان نماینده سرمایهگذار و به نام سرمایهگذار به خرید و فروش اوراق بهادار مجاز میپردازد. این عمل در قالب مفهوم سبدگردانی اختصاصی به این معناست که برای هر فردی متناسب با موقعیت و سطح ریسکپذیری او، سرمایهگذاری انجام میشود. سنجش سطح ریسکپذیری سرمایهگذار توسط کارشناس تحلیلگر شرکت و با کمک سؤالات استاندارد(که قبلا از طرف سازمان بورس اوراق بهادار طراحی گردیده) صورت می پذیرد و از این طریق وضعیت درآمدی و هزینه سرمایهگذار، و هم چنین هدف او از سرمایهگذاری به تعیین سطح ریسکپذیری منجر خواهد شد. سرمایهگذار مختار است که نتیجه را بپذیرد یا خیر، در نهایت پس از توافق طرفین بر روی نتیجه، پرتفوی مناسب سرمایهگذار ایجاد خواهد شد.
شرکت سبدگردان اندیشه صبا(سهامی خاص) در تاریخ 1399/12/09 به شماره ثبت 573949 با سرمایه 1.000 میلیارد ریال به ثبت رسید و در تاریخ 1400/03/01 موفق به اخذ مجوز سبدگردانی از سازمان بورس و اوراق بهادار شد.
شرکت سبدگردان اندیشه صبا خدمات سبدگردانی را مطابق با چارچوبهای تعیینشده توسط سازمان بورس ارائه میکند. در این فرآیند ابتدا جلسه حضوری با مشتریان برگزار میشود و طی آن اطلاعات هر مشتری در قالب مجموعهای از فرمها و پرسشنامهها جمعآوری و تحلیل میشود. پس از تعیین اهداف سرمایهگذاری و میزان ریسکپذیری مشتری، استراتژیها و ترکیب بهینه سبد وی تعیین خواهد شد. با توجه به ماهیت بازار بورس، ترکیب این سبدها بهصورت دورهای مورد بازبینی قرار میگیرد.
1. جلسه حضوری با مشتریان جهت معرفی شرکت سبدگردان و آشنایی با اهداف آنها، ارائه قرارداد و پرسشنامه تحمل ریسک مشتری(حقیقی و حقوقی) و اقدامات اولیه به منظور اخذ کد سبدگردانی اختصاصی؛
2. تحلیل پرسشنامه ریسک مشتری و آشنایی با میزان ریسکپذیری آن به منظور تدوین استراتژی های مختلف سرمایهگذاری برای مشتری؛
3. تشکیل سبد سرمایهگذاری بر مبنای گزارشات تیم تحلیل شرکت؛
4. ارزیابی بازدهی سبدهای اختصاصی و گزارشدهی به مشتریان سبدگردان در ادوار ماهانه.
یکی از خدمات اصلی شرکتهای سبدگردان، سبدگردانی اختصاصی میباشد. سبدگردانی اختصاصی یکی از مهمترین روشهای سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس به شمار میرود. سبدگردانی یا مدیریت سبد سرمایهگذاری، تخصیص منابع مشتری به انواع دارایی قابل معامله در بازار سرمایه با توجه به اهداف و درجه ریسک پذیری هر فرد با هدف کسب بازدهی بالاتر به همراه ریسک کمتر تعریف می گردد. رابطه بین سبدگردان و مشتری رابطه بین وکیل و موکل است. سبدگردان میتواند به وکالت از مشتری خود در مجامع عمومی شرکتها حضور داشته باشد و رای خود را اعلام کند و سود سهام، سود سایر اوراق بهادار، دریافت سهام جایزه، دریافت حق تقدم خرید سهام و شرکت در افزایش سرمایه را به نیابت از مشتری خود انجام دهد. شرکت سبدگردان اندیشه صبا با انجام تحلیلهای اقتصادی، سیاسی و ارزیابیهای صنایع و شرکتها و بهرهمندی از فناوری اطلاعات و نرم افزارهای پیشرفته برای ارائه خدمات، امکان استفاده بهینه از فرصتها و ایجاد ارزش افزوده بیشتر را برای دارایی مشتریان فراهم ساخته است.
برای ارائه خدمات سبدگردانی، شرکت باید علاوه بر اینکه یک نهاد مالی بوده و نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده باشد می بایست مجوز سبدگردانی نیز داشته باشد. شرکت سبدگردان اندیشه صبا در تاریخ 09/12/1399 به شماره ثبت 573949 با سرمایه 1000 میلیارد ریال در اداره ثبت شركتها و مالكيتهاي صنعتي تهران به ثبت رسیده است.
در حال حاضر شرکت سبدگردان اندیشه صبا، حداقل مبلغ برای تشکیل سبد را یک میلیارد تومان تعیین کرده است. شایان ذکر است برای مبالغ کمتر از یک میلیارد تومان، خرید واحدهای انواع صندوق های سرمایهگذاری تحت مدیریت سبدگردان اندیشه صبا توصیه میگردد.
شرکت سبدگردانی به ازای ارائه خدمات حرفهای و مستمری که در تشکیل سبد ارائه میدهد، دو نوع کارمزد دریافت میکند، کارمزد مدیریت و کارمزد عملکرد. میزان کارمزد مدیریت، ثابت و براساس دارایی تحت مدیریت تعیین می¬شود. این کارمزد به صورت توافقی تعیین و وابسته به مبلغ سرمایهگذاری معمولا بین 1 تا ۲ درصد ارزش سرمایهگذاری میباشد. کارمزد عملکرد یا متغیر، به میزان بازدهی کسب شده در پایان قرارداد بستگی دارد. تعیین کارمزد متغیر باعث میشود تا منافع سبدگردان همراستا با افزایش بازده بیشتر برای سرمایهگذار باشد. برای تعیین این کارمزد ابتدا نرخ پایه مشخص میگردد که معمولا نرخ پایه برابر با نرخ سود بانکی میباشد. در صورت کسب بازدهی بالاتر از نرخ پایه، درصدی از مازاد سود کسب شده به شرکت سبدگردان تعلق میگیرد.
کارمزد مدیریت (ثابت) به صورت روزانه محاسبه شده و طبق قرارداد در پایان هر سه ماه، توسط سرمایهگذار به شرکت سبدگردان پرداخت میشود. کارمزد عملکرد (متغیر) در پایان قرارداد محاسبه و پرداخت میشود.
در سبدگردانی هر شخص ریسکپذیری متفاوتی دارد و با توجه به اولویتهای او استراتژی سرمایهگذاری خاصی انتخاب میشود. بنابراین سود سبدگردانی برای هر شخص متفاوت بوده و نمیتوان سود مشخصی اعلام کرد. لازم به ذکر است هیچ شرکت سبدگردانی که به صورت قانونی فعالیت کند، ضمانت سود و میزان بازدهی ارائه نمی کند.
هر شرکت سبدگردان موظف است طبق دستورالعمل تأسيس و فعاليت سبدگردانی با توجه به مبلغ داراییهای تحت مدیریت و تعداد قراردادها، مدیرسبد و تحلیلگر استخدام نماید. کلیه سبدهای سرمایهگذاران می بایست به طور مستمر پایش شود.
در هنگام انتخاب یک شرکت سبدگردان باید به عملکرد شرکت، پشتیبانی مناسب و امکان برگزاری جلسه بین سبدگردان و سرمایهگذار، تجربه و مهارت تیم تحلیلی و مدیران سرمایهگذاری شرکت، سیاست شرکت در نحوه پوشش ریسک سرمایهگذار و میزان ارزش داراییهای تحت مدیریت شرکت سبدگردان توجه کرد.
هر سرمایه گذار میتواند از طریق پرتال مشتریان از وضعیت سبد سرمایهگذاری خود مطلع شود. همچنین شرکت سبدگردان موظف است به صورت ماهانه از وضعیت سبد مشتریان به آن ها گزارش دهد.
گام اول: مصاحبه و دریافت اطلاعات پایه سرمایه گذار؛
گام دوم: ارزیابی ریسک سرمایه گذار توسط کارشناسان واحد تحلیل؛
گام سوم: تکمیل فرم های مربوطه؛
گام چهارم: تنظیم قرارداد؛
گام پنجم: ارسال مستندات مقتضی به امین و دریافت تأییدیه؛
گام ششم: اقدام برای دریافت کد اختصاصی PRX؛
گام نهایی: ایجاد سبد و سرمایه گذاری برای شخص متقاضی.
مدارک لازم برای تشکیل سبد اشخاص حقیقی: کپی شناسنامه و کارت ملی، کد بورسی، شماره حساب، کد پیگیری سجام و ایمیل.
مدارک لازم برای تشکیل سبد اشخاص حقوقی: کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبین امضای مجاز، اساسنامه شرکت، روزنامه رسمی، آگهی تغییرات شرکت، شماره حساب، کد بورسی، کد پیگیری سجام و ایمیل.
سازمان بورس و اوراق بهادار و رکن امین سبدگردان با دقت و به طور مستمر به تمامی عملیات سبدگردانی نظارت میکنند. رکن امین در شرکتهای سبدگردان باید از حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار باشد.
امین رکن نظارتی میباشد. هر قرارداد و دریافت و پرداخت های مرتبط با آن قرارداد، باید به تایید رکن امین شرکت سبدگردان برسد. علاوه بر این رکن امین با داشتن حساب کاربری، به پروفایل مشتریان دسترسی و به طور مستمر بر فعالیتهای سبدگردانی نظارت داشته و بر این اساس گزارشاتی طبق موعدهای مقرر برای سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال میکند.
دوره قرارداد یک سال میباشد که در صورت تمایل میتواند تمدید شود. همچنین در طول قرارداد امکان فسخ، افزایش و کاهش مبلغ سرمایه گذاری نیز وجود دارد.
یکی از مزایای استفاده از خدمات سبدگردانی اختصاصی معافیت مالیاتی سرمایهگذاری میباشد.
در کنار بازدهی بالایی که بازار سرمایه میتواند داشته باشد به همراه خود ریسکهایی چون ریسک نرخ ارز، نرخ بهره، ریسک تورم، ریسک سیاسی، ریسک نقدشوندگی، ریسک نوسان بازار را نیز به همراه دارد که تمامی این ریسکها می تواند بر عملکرد سبدگردانی تاثیرگذار باشد. علاوه برآن، عدم انتخاب درست شرکت سبدگردانی و عملکرد نامناسب مدیر سبد از جمله عواملی هستند که ریسک سبدگردانی را افزایش میدهند.